لقاح خارج رحمي IVF

لقاح خارج رحمي IVF

موارد كاربرد

در تمام مواردي كه شرايط رسيدن اسپرم به تخمك در رحم فراهم نباشد مانند انسداد لوله هاي رحمي، چسبندگي هاي حفره لگني، تعداد كم اسپرم و تحرك پايين اسپرم از روشIVF استفاده مي شود.

مراحل انجام عمل

روز عمل، نمونه اسپرم از مرد و تخمك تحت يك بيهوشي كوتاه و موقت از زن گرفته مي شود. سپس اسپرم و تخمك در آزمايشگاه جنين شناسي در محيط كشت مجاور يكديگر قرار داده مي شود تا اسپرم خودش وارد تخمك شده و آن را بارور كند.

به تخمك لقاح يافته، جنين گفته مي شود. جنين تك سلولي شروع به تقسيم مي كند و يك جنين چند سلولي ايجاد مي كند. جنين پس از 48 تا 72 ساعت به رحم زن منتقل مي شود تا در آنجا لانه گزيني كند و بارداري انجام شود. پس مي توان مراحل انجام عمل IVF  را به چهار مرحله تقسيم كرد. مرحله اول: تحريك تخمدان، مرحله دوم: تخمك گيري، مرحله سوم: لقاح اسپرم و تخمك،‌ مرحله چهارم:‌ انتقال جنين.

در مرحله اول براي تحريك تخمدان ها، از داروهاي هورموني استفاده مي شود. تزريق عضلاني آمپول HMG تخمدان ها را براي رشد فوليكول تحريك مي كند و تزريق عضلاني آمپول HCG باعث بلوغ تخمك ها و انجام تخمك گذاري مي شود.

در مرحله عمل، تخمك گيري با يكي از دو روش لاپاراسكوپي يا با مشاهدات سونوگرافي از طريق واژينال امكان پذير است كه در پژوهشكده رويان اين كار با استفاده از روش دوم انجام مي گيرد. در روش دوم نيازي به بيهوشي عمومي نيست  و با يك بيهوشي كوتاه مدت يا بي حسي موضعي قابل انجام است. با استفاده از دستگاه سونوگرافي، پزشك فوليكول ها را مشاهده مي كند و مايع فوليكولي همراه با تخمك كشيده مي شود كه به اين عمل اصطلاحا" پانكچر مي گويند.

در مرحله سوم، عمل لقاح اسپرم و تخمك در محيط كشت آزمايشگاه انجام مي گيرد. با توجه به اينكه براي بالا بردن درصد موفقيت چندين تخمك لقاح مي يابد. تعداد جنين هاي تشكيل يافته زياد است. اگر اين جنين ها كيفيت مطلوبي داشته باشند تعدادي از آنها با صلاحديد زوج منجمد و نگهداري مي شوند تا درصورت نياز براي بارداري هاي بعدي از اين جنين ها استفاده شود.

در مرحله چهارم يا انتقال جنين نيز نيازي به بيهوشي نيست. جنين يا جنين ها به وسيله يك كاتتر به داخل رحم منتقل مي شوند و يكي دو ساعت بعد از انتقال جنين، بيمار مرخص مي شود.

مزايا و محدوديت هاي عمل IVF

يكي از مزاياي IVF اين است كه قبل از انتقال جنين، عمل لقاح قابل مشاهده است و در صورتي كه اسپرم با تخمك لقاح پيدا نكند مي توان در  نوبت هاي بعدي شرايط لقاح را تغيير داد.

مزيت ديگر IVF اين است كه اگر يك بيمار فاقد لوله هاي رحمي باشد نيز بدون مشكل،‌ عمل IVF انجام مي شود. اما محدوديت IVF آن است كه ميزان بارداري در زنان بالاي 40 سال به علت پايين بودن كيفيت تخمك ها ي زن كاهش مي يابد.

اقدامات قبل از عمل

بعد از آزمايش هاي روتين،‌ آزمايش هورموني و ويزيت زوج توسط متخصصان در صورتي كه روش درماني IVF پيشنهاد شود مراحل زير طي مي شود:

1)روز دوم يا سوم قاعدگي براي بررسي وضعيت تخمدان ها و رحم سونوگرافي انجام مي شود.

2)‌بعد از انجام سونوگرافي با نظر متخصص دارو جهت تحريك تخمك گذاري تجويز مي شود.

3)‌طي مرحله مصرف دارو پنج الي شش نوبت سونوگرافي براساس ميزان واكنش تخمدان ها انجام مي شود.

4)‌زماني كه فوليكول ها به اندازه مناسب مي رسد داروي HCG تزريق مي شود و بيمار آماده عمل تخمك گيري مي شود.

5) حدود 36 ساعت بعد از تزريق HCG و هم زمان با دريافت نمونه اسپرم از مرد، عمل لقاح درون آزمايشگاه انجام مي شود.

مراقبت هاي پس از عمل

يك تا دو ساعت پس از عمل انتقال جنين بيمار مرخص مي شود. توصيه مي شود طي 3 الي 4 روز بعد از عمل فعاليتهاي شديد كه منجر به خستگي مفرط مي شود نداشته باشد. بديهي است آرامش روحي و رواني و پرهيز از شرايط پراضطراب مي تواند در موفقيت عمل مؤثر باشد. معمولا" 10 الي 12 روز بعد از انتقال جنين بيمار به آزمايشگاه هورموني مراجعه مي كند تا مقدار ‌BHCG خون اندازه گيري شود. افزايش اين هورمون اولين نشانه حاملگي است.

منبع: پژوهشگاه رویان